Van Gogh in de Borinage, de geboorte van een kunstenaar

Van Gogh en de Borinage: de wending naar de kunst

Overtuigd van zijn evangelische roeping arriveert Vincent van Gogh in december 1878 in de Borinage. In februari 1879 vestigt hij zich in Wasmes als evangelist, maar zijn contract wordt niet verlengd, mede vanwege zijn moeite met spreken in het openbaar. Omdat hij weigert zijn missie op te geven, verhuist hij in augustus 1879 naar Cuesmes, waar hij vrijwillig blijft prediken.

Een periode van twijfel en transformatie

Eerst verblijft hij bij Édouard Joseph Francq en later bij de familie Decrucq (in het huidige Van Gogh-huis). Na het verlies van zijn functie beleeft hij een identiteitscrisis. Hij stopt bijna een jaar lang met corresponderen met zijn familie en wijdt zich volledig aan het tekenen, waarbij hij inspiratie vindt in zijn omgeving en het industriële landschap.

Van evangelisatie naar kunst

In juni 1880 neemt Van Gogh opnieuw contact op met zijn broer Théo, die hem financieel steunt. In augustus vertrouwt hij hem toe dat hij kunstenaar wil worden. Vastberaden bestudeert hij onafgebroken tekengidsen en de werken van Jean-François Millet, terwijl hij zijn broer vraagt om afdrukken van prenten. Omdat hij zich beperkt voelt in zijn kamer bij de familie Decrucq, besluit hij de Borinage te verlaten en in november 1880 naar Brussel te verhuizen om zich te omringen met andere kunstenaars en zijn techniek te verfijnen.

De werken uit de Borinage

Slechts een klein aantal werken uit deze periode van Van Gogh is bewaard gebleven, omdat hij zelf een groot deel van zijn werk vernietigde. Onder de overgebleven werken bevinden zich:

• De cokesfabriek La Gagane in Flénu (zomer 1879) – Bewaard in het Van Gogh Museum in Amsterdam.
• Mijnwerkers in de sneeuw – Een schets bij een brief aan zijn broer Théo in september 1880.
• De maaier, naar Jean-François Millet – Tentoon­gesteld in het Uehara Museum of Modern Art in Japan.
• De spittende boeren, eveneens geïnspireerd door Millet – Gemaakt in Brussel en bewaard in de Artotheek van Bergen (Mons).

Een blijvende invloed

De Borinage was niet alleen een levensfase voor Van Gogh, maar ook een artistiek keerpunt. Gefascineerd door het leven van mijnwerkers, arbeiders en boeren, legde hij hun dagelijks bestaan en eenvoudige woningen vast. Zijn bewondering voor Jean-François Millet, die al in deze periode zichtbaar was, zou later terugkeren in zijn werk in Saint-Rémy-de-Provence en Auvers-sur-Oise.

Ook vandaag nog is de invloed van de Borinage terug te vinden in het werk van de Hollandse meester.

Goed om te weten

De Borinage dankt zijn naam aan de "borins", de mijnwerkers die de geschiedenis van deze regio hebben gevormd. Hoewel de streek tegenwoordig groener is dan men zou verwachten, was het ooit een belangrijk centrum van de mijnindustrie. De steenkoolwinning begon al in de 13e eeuw, maar bereikte haar hoogtepunt in de 19e eeuw, tijdens de industriële revolutie.

Als eerste steenkoolbekken van Europa groeven mijnwerkers steeds dieper en werden ze blootgesteld aan grisou-explosies – dodelijke gasontploffingen die veel slachtoffers maakten. Ondanks de economische groei van de mijnindustrie, bleef het een tijdperk van extreme armoede en sociale strijd.

Het was in deze historische context dat Vincent van Gogh zijn koffers neerzette in de Borinage.